Niet zitten maar staan – niet zomaar gedaan

Van zitten naar staan: niet zomaar gedaan

De hele dag aan het bureau zitten: het is niet gezond. Wie langdurig zit, moet regelmatig opstaan en bewegen om de bloedcirculatie te bevorderen en spierpijn te voorkomen. U als goed werkgever en uw werknemers weten het allemaal. Veel werkgevers kochten zit-stabureaus. Die zijn in hoogte verstelbaar, zo kunnen mensen zowel zittend als staand werken. Wat blijkt? Nog geen derde van de mensen met zo’n bureau gebruikt het regelmatig en effectief. Wat kunt u doen?

Wel willen, maar ..

Mensen zeggen wel te willen gaan staan, maar zeggen ook het gewoon te vergeten. Of ze zeggen bewust liever te zitten als het werk – volgens hen – concentratie vereist. Opstaan zou volgens hen de concentratie storen. Dat is een veel voorkomend misverstand. Voor de bloedtoevoer naar de hersenen is het wel degelijk beter om een stapauze te nemen. Dat zegt psychologe Pam ten Broeke. In diverse onderzoeken observeerde ze kantoormedewerkers. Ze liet ze activiteitstrackers dragen en vragenlijsten invullen en ze bekeek de ruimtes.

Mensen willen werken

Haar onderzoek wijst uit dat mensen zich zelden bezighouden met zitten of staan. Het doel bepaalt de positie. Een formulier invullen doet niemand lopend. De overgangen van zitten naar staan en andersom zijn alleen maar middelen om doelen van een hogere orde te bereiken, zoals werken of televisie kijken. Ten Broeke raadt aan: koppel het bevorderen van (gaan) staan aan zulke doelen. Het gaat erom omstandigheden te scheppen die mensen ertoe aanzetten voor hun doel – zoals werken – overgangen te maken van zitten naar staan en andersom; op z’n minst moeten die overgangsmomenten de doelen van mensen niet belemmeren. Ten Broeke ziet diverse gedachtenlijnen om zulke omstandigheden te bereiken.

•  Handelingsmogelijkheden

Er zijn allerlei aspecten in de materiële of sociale omgeving die mensen uitnodigen bepaald gedrag te laten zien. Een stoel nodigt uit tot zitten. Zit-stabureaus – met goede gebruiksinstructies, makkelijk te bedienen – zijn dus op zich een nuttig middel voor afwisselend zitten en staan. Draadloze laptops en draagbare videoschermen vergemakkelijken plaatsonafhankelijk werken. De prullenbak buiten handbereik plaatsen bevordert bewegen. Overigens kan het op het werk juist weer nuttig zijn faciliteiten als printers en koffiemachines meer verspreid te plaatsen – anders sparen mensen taken op en hebben ze juist minder wisseling tussen zitten en staan.

•  Benutten van taakverandering

Afwisselend een uur zittend werken en een uur staand? Veel mensen nemen het zich voor, weinig realiseren het. Het lijkt nuttiger het moment van verandering van een taak te nemen als moment van wisselen naar zitten of staan. Dus bijvoorbeeld wisselen bij het beginnen of juist het beëindigen van een telefoongesprek. Of bij verzenden van een e-mail. Op zo’n moment verstoort de wissel het hogere doel niet. Ook is het voor mensen makkelijker te onthouden dat ze actie moeten nemen. Ten Broeke noemt research van andere wetenschappers die daar aanwijzingen voor vinden.

•  Het beweegdoel in een ander kader zetten

Als gezegd, mensen willen productief zijn. Ze denken dat kleine pauzes dat schaden. Wetenschappers wijzen op het tegendeel. Er is een bewezen positief effect van het nemen van (staande) pauzes. Zo is er de pomodoro-techniek, een populaire methode voor tijdmanagement. Die kan helpen de focus te verbeteren en uitstelgedrag te verminderen. De medewerker verdeelt z’n werk in korte, gefocuste sessies van (gewoonlijk) 25 minuten, gevolgd door korte pauzes van vijf minuten. In de sessie richt hij z’n volledige aandacht op één enkele taak zonder zich te laten afleiden door andere zaken. Het idee is dat het opbreken van het werk in deze korte sessies een gevoel van urgentie geeft. Na de geplande werktijd pauzeert de medewerker; hij herhaalt de cyclus van werken en pauzeren tot hij de taak af heeft.

De pomodoro-techniek dient voor bevorderen van concentratie en verminderen van mentale vermoeidheid. De werkgever kan zo’n training aanbieden aan z’n medewerkers; zij kunnen de focussessies afwisselend staand en zittend doen.

Nieuwe gewoontes heel veel herhalen

Zitten aan een bureau is een gewoonte. “Gewoontes zijn een deel van het dagelijks leven en meestal zijn ze heel handig. Naarmate gedrag een gewoonte wordt, vraagt de actie minder mentale energie, waardoor je brein de ruimte heeft om zich op iets anders te focussen.” Dat maakt gewoontes veranderen zo lastig. Ten Broeke raadt aan: “Een slechte gewoonte kun je het beste vervangen door een gezonde nieuwe gewoonte.” En: het is een “.. uitdaging om een nieuwe gewoonte aan te leren en dat komt aan op heel veel herhalen.”

Onderzoek van Ten Broeke

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17437199.2022.2143851

Citaten uit NEMO Kennislink 

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/waarom-is-stoppen-met-slechte-gewoontes-zo-moeilijk/