Gezond en veilig gedrag: een uitdaging

Meer arbeidsongevallen

Er liepen in 2022 in ons land bijna 2400 werkenden letsel op bij een ernstig arbeidsongeval, van wie er veertig overleden. Omgerekend per 100.000 banen was er in dat jaar een toename van het aantal ernstige arbeidsongevallen. Dat blijkt uit de recent gepubliceerde Monitor arbeidsongevallen van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Telkens opnieuw blijkt het belangrijk gezond en veilig werken onder de aandacht te brengen, en dat tot gangbaar gedrag van de medewerkers te maken.

Dure non-oplossing

Een voorbeeld.

Bij een bedrijf komen bij diverse werkzaamheden gevaarlijke stoffen vrij. Werknemers zijn verplicht daarbij gezichtsmaskers te dragen. In de praktijk valt het gebruik tegen. De werkgever laat een serious game ontwikkelen; dat moet het bewustzijn over de risico’s voor de ademhaling vergroten. Hoewel alle werknemers de game gespeeld hebben, dragen ze hun gezichtsmaskers niet vaker. Er komt weer een externe deskundige aan te pas.

Dan blijkt, deels opnieuw: de maskers zijn niet comfortabel; ze belemmeren de nodige communicatie; de gewoonten op de werkvloer werken het dragen van de maskers tegen; de direct leidinggevende ziet het belang niet in. De serious game was goed bedoeld maar een dure non-oplossing.

De mens centraal

Onderzoeksorganisatie TNO die dit voorbeeld geeft, wijst erop dat een werkgever moet zorgen aan te sluiten bij de ervaren problemen. Dus bijvoorbeeld:

– aanschaf van maskers in afstemming met de werknemers, voor meer comfort en onderlinge communicatie;

– toezicht op de gewoonten op de werkvloer zonder de mensen tot zondebok te maken;

– training van de leidinggevenden.

Gedreven ondernemers focussen bij de ontwikkeling van hun bedrijf vaak op product en techniek. Begrijpelijk. Maar de afwijkingen van de beoogde processen worden vaak in de hand gewerkt door mensen, overigens vaak met de beste bedoelingen. De techniek van de bescherming moet dan zo mogelijk nog beter. Maar dat betekent ook rekening houden met de mens, die kan zich ook wel eens vergissen

Extra inzet op gedrag bij beschermingsmiddelen

Werkgevers kunnen gezond en veilig werk stimuleren met allerlei maatregelen, het liefst bij de bron van het gevaar – die ‘bronaanpak’ is zelfs verplicht waar-maar-mogelijk. Is dat of een technische of organisatorische oplossing niet mogelijk? Dan kunnen werkgevers zorgen voor goede persoonlijke beschermingsmiddelen.

Juist dat vraagt extra inzet van werkgevers om het gedrag van hun mensen te beïnvloeden.

•  Voorlichting is een stap;

•  trainingen en workshops zijn beter;

•  consequent voorbeeldgedrag én surveillance door de collega’s en de leidinggevende zijn nog beter;

•  alle drie zijn nodig.

In de praktijk bestaat actie om gedrag te verbeteren vaak uit het opleggen of benoemen van regels, zonder uitleg of motivatie. Weerstand en onbegrip zijn het gevolg, waardoor de regels juist minder worden nageleefd. Goede uitleg over een veilige werkwijze is belangrijk, en nog belangrijker is het de werknemer het tenminste een keer voor te laten doen. Zo blijkt of de werknemer de werkwijze goed begrepen heeft, en is nog bijstelling mogelijk. 

Psychologische veiligheid

Focus op gedrag van werknemers bevat ook een valkuil. De oorzaak van arbeidsongevallen kan te makkelijk gezien worden als gevolg van (onjuist) gedrag. Dan lijkt de oplossing om ‘de rotte appel’ er uit te halen. Een arbeidsongeval is vaak echter de uitkomst van een lange en complexe keten. Veel veiligheidskundigen benadrukken het belang van psychologische veiligheid: medewerkers moeten hun visie op de gang van zaken vrijelijk kunnen verwoorden. Dat maakt een dialoog mogelijk zonder vinger wijzen.

Duizelt het u?

De medewerkers van de arbodiensten van ArboKompas helpen u graag.

Op Arboportaal vindt u inspirerende praktijkvoorbeelden voor verbetering van gezond en veilig gedrag.

https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/gezond-en-veiligheidscultuur/toolbox/leren-van-praktijken